Drewno- materiał ponadczasowy?

,,Miliony lat temu zrodziliśmy się w najwyższych konarach drzew, lecz o tym zapomnieliśmy.”

Francis Hallé- francuski biolog i botanik

MPD posiada zamiłowanie do bardzo odległej przeszłości. 

Wspólna historia człowieka i drewna rozpoczyna się w dolnym paleolicie. Zaskoczy was pewnie wiek najstarszych na świecie odkrytych przez archeologów obiektów wykonanych z drewna przez istoty przedludzkie. Wynosi on aż 400 tys. lat!  

Jednym z najstarszych znanych nam drewnianych narzędzi jest zaostrzony fragment włóczni z drewna cisu znaleziony w Clacton-on-Sea w Wielkiej Brytanii. Uważa się, że wykonał ją Homo heidelbergensis i tak uzbrojony polował na plejstoceńskie zwierzęta, między innymi wielkiego nosorożca leśnego Dicerorhinus kirchbergensis, którego szczątki także znaleziono na tym brytyjskim stanowisku.

Aż 8 drewnianych włóczni datowanych na 300-280 tys. lat temu znaleziono w Schöningen w okolicach Hanoweru. Długości włóczni wynoszą aż 1,8-2,5 m. Siedem spośród z nich wykonane zostało z drewna świerkowego, a ostatnia- z sosnowego. Jednak użyte do ich stworzenia fragmenty drewna nie pochodziły z gałęzi, lecz z głównego pnia! Pozyskano je z marginalnej części, w której drewno jest bardziej wytrzymałe i elastyczne niż to znajdujące się wewnątrz pnia. W dodatku nie było to drewno młodych drzew, tylko okazów 30-letnich lub nawet starszych. Homo heidelbergensis, któremu również przypisane jest to znalezisko musiał być mistrzem obróbki drewna oraz posiadać znaczną wiedzę o jego właściwościach. Umiejętności te są zdumiewające, gdyż do dyspozycji miał przecież jedynie narzędzia kamienne. W świetle takich znalezisk pojawia się pytanie, czy epokę kamienia powinniśmy przemianować na… epokę kamienia i drewna.

            

Dodajmy na marginesie, że człowiek z Heidelbergu równie sprawnie posługiwał się ogniem, którego ślady działania odnalezione zostały na drewnie pochodzącym z kilku stanowisk. Jak widać, ogień znano wcześniej niż 300 tys. lat temu (bo i 1 milion lat temu np.: paleniska z jaskini Wonderwerk, obecn. RPA) i nie tylko w Chinach (jak pisze pewna pani na swoim blogu), których zresztą jeszcze wtedy nie było.

Włócznie przykryte błotem i substancjami organicznymi, bez dostępu tlenu, zdołały przetrwać tysiące lat w wilgotnym środowisku .

http://www.ice-age-europe.eu/visit-us/network-members/palaeon-research-and-experience-centre-schoeningen-spears.html

Aż 380 tys. lat temu grupa homo heidelbergensis zamieszkiwała tymczasowe obozowisko na plaży Terra Amata w oklicach obecn. Nicei. Po jednych z najstarszych na świecie drewnianych szałasach pozostały jedynie ślady w glebie. Wewnątrz szałasów odkryte zostały pozostałości palenisk.

http://humanorigins.si.edu/evidence/behavior/hearths-shelters/terra-amata-shelter

            

Równie dobrze ogniem posługiwał się Neandertalczyk, który do sklejania kamiennych ostrzy z drewnianym trzpieniem używał żywicy. By uzyskać lepiszcze należało opalać drewno brzozy nad ogniem utrzymując temperaturę na poziomie 400°C, przez cały proces kontrolując konsystencję żywicy. Jak widać, ten krewny człowieka współczesnego posiadał znaczną wiedzę o przyrodzie oraz umiejętności obróbki drewna. W grudce skamieniałego lepiszcza brzozowego znalezionej w Königsaue w Niemczech pozostawił najstarszy na świecie odcisk palca (może mieć nawet 80 tys. lat). 

Drewno jest oczywiście jednym z najstarszych materiałów wykorzystanych do konstrukcji budynków oraz innych obiektów architektonicznych, ale również i dróg.

W epoce brązu i wcześniej przez Europę biegły liczne szlaki transportowe, z których wiele wyłożonych było drewnianymi belkami. Po drewnianych drogach przemieszczano się za pomocą drewnianych wozów, do których zaprzęgane były najprawdopodobniej pary zwierząt. Na takie elementy infrastruktury oraz pojazdy zatopione w bagnach i torfowiskach co jakiś czas natrafiają szczęśliwi odkrywcy.

Drewniany wóz odkryty został w Lchashen w Armenii.
http://www.armeniapast.com/prehistory/bronze-age/

Domy oraz ich wyposażenie w epoce brązu były również konstruowane z drewna. Najstarsze drewniane drzwi znalezione zostały w Zurychu w Szwajcarii. Liczą sobie 5 tysięcy lat. Konstrukcją przypominają drzwi współczesnej stodoły. Wilgotne środowisko, w którym przebywały, sprawiło, że zachowały się idealnie. 

Dzięki badaniom dendrochronologicznym udało się ustalić, że drzwi powstały około 3063 r. p.n.e. Są więc o kilka wieków starsze od pierwszych egipskich piramid.
http://archeowiesci.pl/2010/10/25/prastare-drzwi-z-zurychu/

No dobrze, a ile lat mają najstarsze drewniane meble?

Jak stare są meble drewniane- dokładnie nie wiadomo, zapewne tak stare jak stałe ludzkie siedziby. Na wspomnianym już blogu pewnej pani, można przeczytać, że np.: ,,do narodzin pierwszych regałów na książki doszło już w starożytnym Rzymie około roku 55 p.n.e.”. Czyżby ,,do narodzin regałów na książki doszło” zanim ,,doszło do narodzin” książek?! Przecież meble nie wyłoniły się nagle, spontanicznie, w okolicach któregoś roku, lecz proces ich powstania musiał zostać zapoczątkowany przez ludzi żyjących tysiące lat wcześniej. 

Nie jesteśmy w stanie dowieść kiedy powstała koncepcja regału, stołu, krzesła itd. ,,Istnieją archetypy, których dzieje liczą sobie tysiące lat, a z pokolenia na pokolenie powstają ich nowe swoiste interpretacje. Te archetypy są tak powszechne, że aż niewidzialne, każda z wersji powstaje na bazie swoich poprzedników i stale powiela ich podstawowe cechy. Komu przyszłoby do głowy pytać, kto pierwszy zaprojektował krzesło, którego każdy róg wspiera się na jednej nodze?"(D. Sudjic, Język rzeczy, Kraków, 2013,s. 65).

Znaleziska sprzed ponad 5,5 tys. lat w neolitycznej osadzie Skara Brae w Szkocji wskazują, że meble z drewna mogły wtedy istnieć, jednak nie zachowały się do naszych czasów. Znalezione zostały tam za to ich odpowiedniki wykonane z kamienia: szafki, szafy, siedziska i skrzynie. 

http://www.ancient-scotland.co.uk/site.php?a=134

Meble z drewna wytwarzano w Mezopotamii przed pięcioma tysiącami lat, o czym świadczą wyroby drewniane pochodzące z grobów, jak np.: skrzynia z Ur z 2600-2400 p.n.e. przechowywana w British Museum. Jest to prawdopodobnie skrzynia do przechowywania przedmiotów lub pudło rezonansowe nieznanego instrumentu. 

Najstarsze zachowane w całości drewniane meble pochodzą z epoki brązu. Z pewnością widzieliście już nieraz wspaniałe meble egipskie pochodzące z grobowców.

Rekonstrukcja mebli z grobu królowej Hetepheres I, żony faraona Snofru i matki słynnego Cheopsa.

http://www.abovetopsecret.com/forum/thread802145/pg1

Na środkową epokę brązu (ok.1750-1650 p.n.e.) datowane są meble z grobów w okolicach starożytnego Jerycha. Wewnątrz tajemniczego grobowca odkryto fragmenty mebli drewnianych. Nieliczne, jak ten stolik wsparty na trzech nóżkach zakończonych lwią łapą, zachowały się w całości. 

Z epoki żelaza pochodzi wiele równie niesamowitych znalezisk. W Gordion, stolicy starożytnego królestwa Frygii odkryte zostały grobowce królewskie z początków pierwszego tysiąclecia p.n.e. Niezwykły mikroklimat panujący wewnątrz grobów sprawił, iż do naszych czasów zachowało się ponad 100 przedmiotów wykonanych z drewna, w tym stoły, łoże, tron, stołki, skrzynie i… parasol. 

Parasole wykonane z drewna przedstawiano na reliefach, ten pochodzi z ok. 730 r. p.n.e. z Nimrud.

http://www.ancientreplicas.com/king-chariot.html

Najsłynniejszy z grobowców nazywany jest miejscem spoczynku króla Midasa. Mityczny król Midas to asyryjski król Sargon II (r. 721–705 BC), który opisany został przez Herodota w Dziejach. W grobie w Gordion złożono jednak prawdopodobnie ojca króla Sargona II. 

Wśród kunsztownych mebli znalezionych w Gordion najbardziej znany jest stolik wykonany z drewna bukszpanu, jałowca i orzecha.

https://en.wikipedia.org/wiki/Gordion_Furniture_and_Wooden_Artifacts

Meble z drewna są starsze niż klasyczny Rzym czy Grecja. Chociaż przyznajemy, że zachowane meble greckie i rzymskie są niezwykle piękne i zaskakująco podobne do współczesnych. Dech w piersiach zawierają zwęglone meble z Pompejów i Herkulanum. Karbonizacja drewna, czyli zwęglenie zwiększa jego szanse na zachowanie. 

Jednak nie tylko w Grecji i Rzymie użytkowano meble tego rodzaju. W grobowcu celtyckiego wodza w Hochdorf (obecn. Szwajcaria) ok. 550 r. p. n.e. złożony został mebel obrzędowy, który jasno pokazuje nam, że ,,archetyp sofy" jest starszy i bardziej rozpowszechniony niż może się nam wydawać.

Masywna sofa z brązu, która nawiązuje do greckich kline służyć miała wpływowemu Celtowi do odbywania pośmiertnych uczt. Jak uważają naukowcy jest ona zbyt niska by wygodnie się rozsiąść.

http://www2.iath.virginia.edu/Barbarians/Sites/Hochdorf/Hochdorf_Finds.html

O trwałości drewna świadczą znaleziska archeologiczne mające setki tysięcy lat. Dzięki nim możemy pozyskać informacje o czasie powstania osad czy innych zabytków archeologicznych, gdyż drewno archeologiczne w niektórych wypadkach można poddać datowaniu dendrochronologicznemu lub radiowęglowemu. 

Kiedy ludzie udoskonali wynalazki i ujarzmiali przyrodę po to, by podnosić komfort życia lub dostosować się do zmieniających się warunków zewnętrznych, drewno było najbardziej naturalnym wyborem. Umiejętności jego obróbki, które posiadali nasi przodkowie, przewyższają wiele współczesnych technologii. Nam pozostaje pielęgnować nasze archetypy oraz zachwycić się czasem dorobkiem przodków.