Czym jest drewno

Budząca się do życia na wiosnę przyroda sama naprowadziła nas na temat kolejnego wpisu. Przed nami trudne zadanie, gdyż spróbujemy sięgnąć aż do korzeni i odpowiedzieć na pytanie: ,,czym jest drewno?". Aby zrozumieć naturę drewna, warto poznać jego budowę. 

Jak rośnie drzewo?

Nasiona mogą długo pozostawać  w stanie ,,życia utajonego", wyczekując aż nastaną okoliczności sprzyjające kiełkowaniu. Procesy życiowe są uśpione do czasu, kiedy nasiono znajdzie się w warunkach wysokiej temperatury i wilgotności.

Zanim rozpocznie się kiełkowanie nasionko pobiera wodę z otoczenia. Na początku przez łupinę zaczyna wydostawać się korzeń. Roślina stabilizuje się w glebie. Następnie na powierzchnię ziemi przedziera się pęd, który wkrótce wypuści liście. Od tego momentu roślina będzie zdolna do przeprowadzania fotosyntezy. Ulistniony pęd rośnie prosto ku górze, oraz stopniowo przyrasta jego średnica.

Pień drzewa zbudowany jest warstwowo. W samym centrum znajduje się rdzeń (1), złożony z obumarłych komórek (twardziel). Otacza go warstwa bieli (2), której zadaniem jest przewodzenie z korzeni wody zawierającej sole mineralne i rozprowadzanie jej po całym drzewie. Kolejna warstwa, czyli miazga (3, tzw. kambium) jest odpowiedzialna za tworzenie nowych komórek drewna. Łyko (4) przewodzi i  rozprowadza substancje odżywcze wyprodukowane w liściach. Wreszcie kora (5), zbudowana z obumarłych komórek, spełnia rolę ochronną. Drewno jest zatem złożonym systemem, w którym odbywa się nieustanny transport. 

Dlaczego drewno ma słoje?

Za przyrost średnicy pnia odpowiedzialna jest warstwa kambium (miazga). Każdego roku, aż do momentu swojej śmierci, po zimowym okresie spoczynkowym, drzewo zaczyna produkcję nowych komórek. Wiosną, na początku wegetacji, kiedy wilgotność jest wysoka, powstaje tzw. drewno wczesne o jasnej barwie. Nowe komórki są dużych rozmiarów i mają cienkie ścianki. 

Z czasem, kiedy pogoda na przestrzeni lata i jesieni ulega zmianie, powstające komórki stają się coraz mniejsze a ich ścianki- coraz grubsze. Późne drewno charakteryzuje się ciemnym zabarwieniem. Okres formowania się pierścienia kończy się zimą. Następuje kolejny okres spoczynku, po którym cykl rozpoczyna się na nowo. Dzielące się komórki tworzą nowy pierścień- na zewnątrz poprzedniego. 

Podczas całego życia drzewa powstaje widoczna w przekroju poprzecznym sekwencja następujących po sobie szerszych i węższych słojów, będących zapisem jego warunków życia i wzrostu. Różnice w zabarwieniu słojów rocznych są bardziej widoczne u drzew iglastych. W przypadku niektórych drzew liściastych (buk, grab, lipa, brzoza) słoje są mało wyraźne. 

Na schemacie przedstawione są rodzaje przekrojów poprowadzonych przez pień drzewa- w każdym z przekrojów widoczny jest inny rysunek.

http://www.ogrod.uw.edu.pl/cites/drzewa/kroki.htm

Co z tego wynika?

Drewno jest pod względem budowy niejednorodne. Każda z jego części składa się z komórek o innych właściwościach. Jest higroskopijne, posiada zdolność do pęcznienia i kurczenia się pod wpływem zmian wilgotności powietrza. Z powodu swojej złożonej budowy kurczy się nierównomiernie, co może powodować ,,pracę” i paczenie się drewnianych desek. Dlatego niewskazane jest jego przechowywanie w warunkach zmiennej wilgotności.

http://terazmedia.nazwa.pl/pparkiet/index.php?option=com_content&task=view&id=20&Itemid=13

Kolejną właściwością drewna, będącą wynikiem jego budowy, jest wielobarwność. Zadziwiające jest także to, że drewno tego samego gatunku drzewa może przybierać różne barwy. Dlatego rozpoznanie z drewna jakiego drzewa wykonano dany mebel może być kłopotliwe dla niewprawionego obserwatora.

http://www.ogrod.uw.edu.pl/cites/drzewa/kroki2.htm

Najprostsze rozróżnienie, którego można dokonać przy pomocy szkła powiększającego, to podział na drewno drzew iglastych i liściastych. W przekroju poprzecznym w drewnie drzew liściastych widoczne są duże otwarte pory (naczynia).

Pracując z drewnem warto respektować jego budowę i kierunek usłojenia. Wielką zaletą mebli wykonanych z prawdziwego drewna jest właśnie widoczne usłojenie. Dodatkowo, każdy fragment drewna posiada unikalne wady, anomalie i uszkodzenia, które dodają mu niepowtarzalnego charakteru. 

Gorąco zachęcamy do tego aby, jeżeli nie jest to historycznie uzasadnione lub z praktycznych względów konieczne, unikać technik wykończenia, które je zakryją, czyli np.: malowania, oklejania itd. 

Niestety, także stosowanie mechanicznej szlifierki (np.: przy niedostosowaniu gramatury papieru do rodzaju drewna i jego twardości) może spowodować powstanie uszkodzeń powierzchni drewna i odbierać nam możliwość cieszenia się pięknem jego naturalnej struktury.

Drewno jest naturalną tkanką i zostało pozyskane z żywego organizmu, który wzrastał dziesiątki, lub setki lat. Szanujmy je wybierając naturalne i bezpieczne materiały do jego renowacji. 

http://www.amusingplanet.com/2012/10/the-lumberjacks-who-felled-californias.html

Jutro obchodzimy w Polsce Dzień Leśnika i Drzewiarza. Życzymy wszystkiego najlepszego!